Mijn Xbox-hart is gebroken…

Laten we meteen met de deur in huis vallen; het gaat niet goed met het merk Xbox. Het is een wat dramatische stelling, maar je kunt er domweg niet omheen. Nee, het is niet zo dat het merk wordt opgeheven, maar zelfs de meest hardnekkige Xbox-fans zijn enorm teleurgesteld, misschien zelfs woedend. Waar die teleurstelling en woede vandaan komt, valt niet in één zin uit te leggen. Dus doe ik het maar zo:

Wat is er gebeurd?

Afgelopen week kwam het langverwachte Redfall uit, ontwikkeld door Arcane Studios (bekend van o.a. DeathLoop en Dishonored). Toen blije Xbox-gamers de game eindelijk in hun console stopten, schrokken ze zich helemaal wezenloos. Ten eerste was het door de vele bugs en crashes meteen duidelijk dat de game nog lang niet af was, maar blijkbaar toch groen licht had gekregen van Microsoft om uitgebracht te worden. Ten tweede is Redfall simpelweg niet leuk om te spelen en daarbij helpt het niet dat de game er zelfs slecht had uitgezien als het tien jaar geleden was uitgebracht.

Nu kan het gebeuren dat er een game uitkomt die niet aan de verwachtingen kan voldoen en de laatste tijd komen er sowieso al veel games uit die nog niet af blijken te zijn. Maar voor Xbox-fans was dit de druppel die de emmer deed overlopen en het in slechte staat uitbrengen van een exclusieve game is voor Microsoft al lang geen incident meer. Vervolgens kwam het hoofd van de Xbox-afdeling, Phil Spencer, bij een Xbox-podcast van Kinda Funny Games doodleuk vertellen dat het min of meer niet uitmaakt of ze bij Microsoft goede spellen maken. Toen brak het hart van vele Xbox-gamers, waaronder die van mij.

Naar de top!

Om te begrijpen waarom mijn hart uiteindelijk brak, ontkom ik er niet aan de geschiedenis van Xbox in te duiken. Bij Microsoft wilde ze graag wat ruimte winnen in de woonkamers, nadat men al had gezegevierd in de computerkamer met hun pc’s en Windows. Sony was inmiddels al aan hun tweede console begonnen en dat liep allemaal behoorlijk succesvol. Microsoft bracht hun eerste console, Xbox, uit en draaide verlies op elke console die men verkocht. Dat heeft een hoop geld gekost, maar Microsoft is nu eenmaal erg rijk en men wilde koste wat het kost succesvol zijn in de woonkamer.

De eerste Xbox was misschien een lelijke console, maar het had vele geweldige exclusieve titels, zoals Project Gotham Racing, Panzer Dragoon Orta, Rallysport Challange, Grabbed by the Ghoulies, Splinter Cell, Jade Emprie, Ninja Gaiden, Knights of the Old Republic, Chronicles of Riddick, Top Spin, Links 2003, Fable en natuurlijk Halo. Het was op dat moment ook de console met de meeste kracht en het hele apparaat was een must-have voor multiplayer-gamers. Uiteindelijk liet de eerste Xbox een prima indruk achter, maar verkocht het stukken minder consoles dan de PlayStation 2, ook omdat het vele malen later die generatie op de markt kwam.

Om ervoor te zorgen dat ze bij de volgende generatie consoles als eerste op de markt kwamen, liet men na vier jaar al de eerste Xbox vallen om zo snel mogelijk de Xbox 360 te introduceren. Een beslissing die elke Xbox-fan leek te begrijpen en eerlijk is eerlijk, het was ook een geweldig apparaat. Er kwamen bakken vol exclusieve titels uit, waaronder Project Gotham Racing 3, The Elder Scrolls IV: Oblivion, Mass Effect, Forza Motorsport 2, Viva Pinata, Gears of War, Ninja Gaiden 2 en uiteindelijk bereikte men de absolute top tijdens Halo 3.

Op het moment dat Halo 3 uitkwam, stond de Xbox 360 er vele malen beter voor dan Sony’s PlayStation 3, iedereen wilde online gamen op Xbox Live. Daarnaast was het ook nog eens zo dat multiplatform-games beter draaiden op de 360, de console was ook nog eens veel goedkoper. Het leek erop dat het Microsoft redelijk snel was gelukt om het stokje over te nemen van Sony als het gaat om de ruimte in de woonkamer, het merk Xbox was eerder nog nooit zo sterk geweest!

Xbox’ vrije val

Het ging erg goed met Xbox, maar toen kwam de val. Bij Microsoft keken ze naar Nintendo, die met hun Wii een nieuwe doelgroep ‘gamers’ voor zich had gewonnen: ouderen. Die doelgroep wilde ze ook wel gaan aanspreken en dus ging de focus van gamers naar ‘gamers’. En zo kwam de Kinect, een camera op pootjes, waarmee je met je lichaam kon gamen. Op het eerste gezicht leek het een geweldig apparaat, ook omdat men een demo liet zien van mogelijkheden die later helemaal niet tot de mogelijkheden van de Kinect bleken te horen. Het zou zogenaamd zelfs de controller gaan vervangen, want ja, de beweging van het gooien van een granaat is natuurlijk vele malen efficiënter en sneller dan één druk op één knop.

Ineens werden er geen nieuwe IP’s ontwikkeld buiten de Kinect om, sloot men studio’s en niemand in het bedrijf die dit tegenhield. Bij Sony waren ze zich bewust van de achterstand en daar ging de focus naar het maken van kwalitatieve games, zoals de Uncharted-serie, Little Big Planet, God of War, The Last of Us en Gran Turismo. Mede hierdoor eindigde Sony’s PlayStation 3 alsnog boven Xbox 360, al speelde de ‘red ring of death’, waarbij er veel consoles moesten worden gerepareerd door een fout in de productie van de consoles, ook een rol. Toch viel het op dat de 360 na 2008 nooit meer zo populair is geweest en dat heeft Microsoft echt uit hun handen laten glippen.

Helaas waren de mensen die deze beslissingen hadden gemaakt nog steeds werkzaam op belangrijke posities bij Microsoft toen men het merk Xbox klaar moest stomen voor een nieuwe generatie consoles. We weten inmiddels allemaal dat men toen erg veel fouten heeft gemaakt met de Xbox One, van design (veel minder krachtig dan de concurrent, verplichte Kinect, Always Online), naar focus (tv kijken in plaats van games) en prijs (honderd euro duurder dan de veel sterkere PS4).

De gehoopte wederopstanding

Nu zijn er veel meer mensen verantwoordelijk voor de beslissingen van een bedrijf, maar Don Mattrick was op dat moment de leider en de problemen kostte uiteindelijk zijn kop, figuurlijk gesproken. Phil Spencer, die al langer betrokken was bij pc- en Xbox-games, nam het stokje over en voerde meteen veranderingen door. De Kinect werd geschrapt, de console werd goedkoper, GamePass werd aangekondigd en er werd weer eens geïnvesteerd in nieuwe studio’s en games. In de tussentijd heeft Microsoft meer dan 20 studio’s aangeschaft en gecreëerd en lijkt Spencer de goodwill terug te hebben gewonnen van de gamer. Bij Xbox en Microsoft leken ze helemaal klaar voor de generatie waar we nu inmiddels al bijna drie jaar in zitten.

Nu is Spencer al tien jaar aan de macht bij Xbox en ondanks dat we niet kunnen ontkennen dat hij een hele positieve invloed heeft gehad op het merk, heeft hij tot nu toe het grootste probleem van de laatste tien jaar nog niet weten te verbeteren: het gebrek aan kwalitatieve, exclusieve games. Sinds Microsoft in 2009 de verkeerde weg is ingeslagen zijn wij alles behalve verwend als het aankomt op Xbox-games. ‘Xbox has no games’ is een meme die inmiddels al bijna 15 jaar te horen is en Microsoft heeft de afgelopen jaren zelf telkens aangegeven dat ze minstens elk kwartaal een exclusieve top-game willen uitbrengen.

Bij de aankondiging van de nieuwste consoles van Microsoft, de Xbox Series S en X, leek Microsoft keihard terug te komen. Zo werd in december van 2019 HellBlade 2 getoond en niet lang daarna werden games als Everwild, Fable, Perfect Dark en Forza Motorsport aangekondigd en werd Halo Infinite, na een jaar uitstel uitgebracht. Door de aankoop van Bethesda Studios werd ook Starfield als een Xbox-exclusive aangekondigd.

Waar zijn die games?

Het is alweer bijna vier jaar geleden dat HellBlade 2 werd aangekondigd, maar sindsdien hebben we er twee jaar geleden een klein beetje wat van gezien, maar verder valt er weinig vertellen over de voortgang van dat project. Bij de beelden van Everwild hebben we allemaal eventjes ‘wow’ gezegd, maar na de vertoning werd er doodleuk gemeld dat ze alleen nog niet wisten wat voor game het ging worden. Sindsdien hebben we er helemaal niets meer van gezien en de vraag is ook of we de game ooit in speelbare vorm tegen gaan komen.

Forza Motorsport lijkt dit jaar uit te gaan komen, nadat het eerder al een keer is uitgesteld. Fable en Perfect Dark zijn naar verluid weer teruggegaan naar de tekentafel en gaan voorlopig nog niet uitkomen of getoond worden tijdens een recent evenement. Verder zijn er wel wat kleinere games uitgekomen, waaronder bijvoorbeeld Pentiment, Grounded en Psychonauts 2. Laatstgenoemde kwam overigens ook op PlayStation 4/5 uit. Eerlijk gezegd waren dit best leuke games, maar geen games waarmee je nieuw publiek naar je ecosysteem trekt. Buitenbeentjes in dit geval zijn de Forza Horizon-serie, dat met elk deel beter lijkt te worden, en Microsoft Flight Simulator.

Halo

Voor mij is de behandeling van Halo nog wel het grootste drama in de geschiedenis van Xbox. In de tien jaar dat Phil Spencer nu met de scepter zwaait is de eens zo geliefde franchise systematisch mishandeld. Nu begonnen de problemen al bij Halo 4 op de 360, maar onder Spencer’s bewind is geen enkele Halo-game in volledige staat uitgebracht. Het eerste project was Halo: The Master Chief Collection, een verzameling van Halo 1 t/m 4, inclusief alle maps voor multiplayer. Een geweldig idee, maar het product is bijna vier jaar lang onspeelbaar geweest. Het blijft nog steeds absoluut schandalig dat die game in die staat is uitgebracht, om er vervolgens drie jaar lang niets aan te doen.

Bij Halo 5 waren er ook veel problemen, waaronder het gemis van content, dat bij Halo Reach ooit vanaf dag 1 was inbegrepen. Bij 343i en Microsoft lijken ze niet te begrijpen dat je nooit een hoge player count kunt behouden als de game al wordt aangeboden terwijl het nog niet af is. Als je game features mist, waarvan iedereen verwacht dat ze er vanaf het begin bij zitten en die features dan pas na een jaar gaat toevoegen, dan zijn gamers al lang naar andere games vertrokken. Natuurlijk kan zoiets gebeuren, maar dan moet je wel van je fouten leren, het is Halo!

Helaas leerde men echt helemaal niets van hun fouten, want na 6 jaar ontwikkeling werd eindelijk Halo Infinite uitgebracht, een jaar uitgesteld en nóg steeds in onafgemaakt staat uitgebracht. Features als een co-op campaign, Forge, ray tracing, couch co-op en simpelweg maps werden of geschrapt of maanden/jaren later toegevoegd. De grap is zelfs, dat de game zo slecht is ontwikkeld dat de makers zelf alleen nog maar nieuwe maps maakten met Forge, omdat de engine zelf te lastig is om mee te werken. Zes jaar lang is er aan de game gewerkt en de verwachting is dat men zo snel mogelijk overstapt naar de Unreal Engine om een nieuwe multiplayer only Halo te maken. Alle jaren die 343i in hun eigen engine heeft gestopt, blijken zonde van de tijd en het geld te zijn geweest. De gameplay is prima, maar door allerlei problemen met de engine is de content na bijna drie jaar nog steeds bijzonder karig.

Redfall en Starfield

Xbox-gamers wachten al zo lang op een stroom goede games van Microsoft, het is immers meerdere keren beloofd dat het er aan zit te komen. Ondanks dat veel gamers uitkeken naar Redfall, was er niet echt veel hype rondom de game en dat heeft ermee te maken dat we er simpelweg weinig gameplay van hebben gezien. Vorige week kwam de game eindelijk uit en het resultaat werd gezien als het absolute dieptepunt op het gebied van de kwalitatieve Xbox-games. Redfall wordt geteisterd door vele bugs, lelijke graphics, oninteressante gameplay en belangrijker nog: de game voelt aan alsof het nog niet af is. Dat begint een terugkerend ‘fenomeen’ te worden.

Starfield werd tegelijkertijd met Redfall uitgesteld en na de release van vorige week is het lastig veel vertrouwen te hebben in de open wereld space-game van Bethesda. Ook omdat vergelijkbare games als Fallout 4 en Fallout 76 bij release in vreselijke staat bleken te verkeren. Nog zo’n buggy release als Redfall in een hele korte tijd zal een slechte release van Starfield een hele zure nasmaak achterlaten bij Xbox-fans. Dan hebben we liever dat de game nóg een keer uitgesteld wordt, maar bij Microsoft denken ze gebaat te zijn met het uitbrengen van Starfield, no matter what, zodat er wat nieuws te gamen valt op GamePass. Natuurlijk hoop ik dat mijn zorgen bij Starfield ongegrond blijken bij release, maar ik houd mijn hart vast.

Phil Spencer na release Redfall

Phil Spencer was te gast bij een Xbox-podcast van Kinda Funny Games en liet een hoop wenkbrauwen fronzen. Hij leek geïrriteerd en kwam iets minder relaxt over dan normaal. Hij stelde dat Xbox geen marktleider is en dat je dat ook niet meer zo even omdraait met goede games, omdat iedereen nu al vast zit in een ecosysteem. Dat is nogal een boute stelling, want in de laatste tien jaar hebben we amper goede games gezien en ben ik van mening dat Microsoft echt een kans had dit weer op zijn minst recht te trekken. Maar ja, als je niets kwalitatiefs uitbrengt, kun je ook niet weten of je dichterbij kunt komen. Daarnaast is het tempo bij de concurrentie voorheen ook hoger geweest, toch weten ze bij Nintendo en Sony goed gepolijste games uit te brengen.

Er was namelijk een positieve vibe rondom Xbox in de periode tussen aankondiging en release van Xbox Series S/X, maar die positiviteit is helemaal weg. De console heeft nog geen exclusieve topper mogen ontvangen, wat er is aangekondigd lijkt maar niet te komen en wat er wel is gekomen heeft een zeer twijfelachtige kwaliteit of is zelfs niet af. Phil Spencer heeft met zijn opmerkingen een hoop trouwe Xbox-fans een behoorlijke klap in het gezicht gegeven. Of zou het zo zijn dat Spencer dit heeft gezegd met de zaak rondom de aanschaf van Activision/Blizzard/King in het achterhoofd, aangezien er bij het Britse CMA het idee is ontstaan dat Xbox te groot wordt op het gebied van gamen via de cloud. Het is niet uit te sluiten, maar dat verandert niets aan de belabberde kwaliteit van games.

Wat is uiteindelijk het échte probleem?

Rondom de release van Halo Infinite gingen er verhalen rond dat 343i geen vaste contracten uitdeelt en medewerkers daardoor maar maximaal anderhalf jaar aan de game konden werken. Vervolgens werden deze vervangen door nieuwe medewerkers, ook weer zonder vast contract. Hierdoor moest men eerst weer ingewerkt worden en dat doe je niet in een dag of twee (of twintig). Op die manier hebben de medewerkers weinig feeling met het product en als ze eindelijk een beetje gewend waren, liep hun contract alweer af. Ondertussen kwam er veel druk vanuit Microsoft om deadlines te halen en alles bij elkaar resulteerde in een vervelende sfeer op de werkvloer.

Inmiddels zijn er veel koppen gerold bij 343i, iets dat al na Halo 4, Halo: The Master Chief Collection óf Halo 5: Guardians had moeten gebeuren, maar uiteindelijk zijn meer dan de helft van de medewerkers bij de ontwikkelaar ontslagen. Het is niet duidelijk of daar ook mensen bij horen van wie het contract afliep, maar vooral in de top van 343i moesten veel mensen het ontgelden, waaronder Frankie O’Connor en Bonnie Ross. De ontwikkelaar zelf blijft bestaan, maar wordt anders ingevuld. Het is verder nog niet helemaal duidelijk of al deze mensen vervangen gaan worden, maar uit geruchten zou blijken dat de studio vooral kleiner wordt en dat de focus compleet op de multiplayer komt te liggen.

Toen dit nieuws uitkwam werd er vooral gekeken naar de structuur binnen de ontwikkelaar, maar het is onduidelijk of dit alleen bij 343i plaatsvond of dat dit een typisch Xbox Studios-dingetje is. Als dit dus grotendeels de werkwijze is van alle studio’s van Xbox, dan komt het gebrek aan een constante stroom aan kwalitatieve games niet zomaar uit de lucht vallen. In dat geval is Spencer, als hoofd van Xbox en Xbox Studios, al die tijd zelf direct verantwoordelijk geweest voor deze misstanden en dát is dus precies de vrees van veel Xbox-fans. Net als Halo heeft Microsoft echt wel genoeg kansen gekregen om hun plaats in de consolemarkt te versterken, maar telkens als het erop aankomt faalt het bedrijf enorm.

Op dit moment straalt Spencer zelfs uit dat ze weinig ambitie hebben bij Xbox en dat men het geloof in het maken van goede games heeft opgegeven en dat leeft ook zo bij de fans. Of ze dit ooit nog kunnen repareren weet ik niet, want het koste al zo’n lange tijd om een beetje goodwill te kweken in de afgelopen tien jaar. Voor een groot gedeelte van die tien jaar leek het erop dat ze in ieder geval van plan waren de gamer voorop te zetten, maar het lijkt erop alsof ze ‘het’ hebben opgegeven. Misschien worden ze nooit meer marktleider, maar straal op z’n minst uit dat je er wel naar streeft om gamers uiteindelijk wél over te halen om een Xbox aan te schaffen.

Hoe je het ook went of keert; het lijkt Microsoft en Xbox Studios maar niet te lukken games uit te brengen waar de kwaliteit van afdruipt, terwijl de concurrenten in de afgelopen jaren behoorlijk wat goede exclusieve titels hebben uitgebracht. Waar dat precies aan ligt is moeilijk te zeggen, maar alles lijkt te wijzen naar slecht management en de onkunde om van fouten te leren. En dat komt van een van de grootste Xbox-fans in de Benelux!

Extra: Wie ben ik dan?

Ooit was ik SEGA-fan, maar toen het Japanse bedrijf stopte met het maken van consoles, rolde ik eigenlijk vrij automatisch in de wereld van Xbox. Sindsdien heb ik vele vrienden, hun vrienden en familieleden een Xbox aangepraat en sta ik inmiddels bij hen bekend als ‘De Xbox-goeroe’, ondanks dat ik graag game op álle platformen.

Nu volgen zij alle nieuwsberichten rondom games niet zo intensief als ikzelf, maar onbewust is de situatie inmiddels ook daar wel duidelijk geworden. Zo vroeg mijn Halo-maat aan het begin van de huidige generatie ineens vanuit het niets ‘moeten we deze generatie niet eens een keer voor PlayStation gaan, aangezien zij volgens mij betere games hebben?‘. Mijn Xbox-hart brak meteen…